Omschrijving van de juridische term Noodweerexces:
Noodweerexces is een verweer in het Nederlandse strafrecht dat in specifieke gevallen een beroep mogelijk maakt op een overschrijding van de grenzen van noodzakelijke verdediging zonder dat dit leidt tot strafbaarheid. Het is een uitzondering op de regel dat de verdediging tegen een aanval proportioneel moet zijn. Dit verweer is geregeld in artikel 41 lid 2 van het Wetboek van Strafrecht en treedt in werking wanneer iemand in een hevige gemoedsbeweging door een ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding de grenzen van de noodzakelijke verdediging overschrijdt.
Bij noodweerexces erkent de wetgever dat in de hitte van de strijd de betrokken persoon kan doorschieten in zijn verdediging. Als iemand bijvoorbeeld in paniek verder gaat met het toebrengen van letsel aan een aanvaller dan noodzakelijk is om de aanval af te weren, kan dat onder bepaalde omstandigheden toch niet strafbaar zijn. De overschrijding van de verdediging moet het directe gevolg zijn van een hevige emotie die door de aanranding is veroorzaakt.
Juridische context waarin de term Noodweerexces gebruikt kan worden:
Een contextueel voorbeeld is waarbij iemand thuis wordt aangevallen door een inbreker. In een reflex pakt de bewoner een zwaar voorwerp en slaat de inbreker, ook nadat deze al is gestopt met de aanval. Als de bewoner door de angst en stress niet in staat was zijn handelingen te controleren, kan er sprake zijn van noodweerexces.
Een ander voorbeeld kan optreden als iemand op straat wordt bedreigd met geweld en zichzelf verdedigt door de aanvaller af te weren met een duw. Als de aanvaller hierdoor valt en letsel oploopt, maar de verdediger, in een staat van hevige opwinding, de aanvaller nogmaals schopt terwijl deze op de grond ligt, kan dit als noodweerexces worden aangemerkt, op voorwaarde dat de verdediger kan aantonen dat de actie het gevolg was van een hevige emotie veroorzaakt door de aanval.
De rechtvaardiging voor deze uitzondering is dat het in bepaalde situaties onredelijk is te verwachten dat een persoon zijn emoties volledig onder controle heeft. Net als bij noodweer, zal de rechter moeten beoordelen of het beroep op noodweerexces gerechtvaardigd is en dit wordt altijd per geval bekeken, waarbij alle omstandigheden van het incident in overweging worden genomen.
