Omschrijving van de juridische term Lijdelijk:
Lijdelijk verwijst in de regel naar de houding die een rechter aanneemt binnen het procesrecht. Het betekent dat de rechter zich terughoudend opstelt en niet actief ingrijpt in het proces. De rechter beperkt zich tot het beoordelen van de argumenten en het bewijs dat door de partijen wordt aangedragen, zonder zelfstandig onderzoek te doen of de partijen te wijzen op mogelijke aanvullingen of verbeteringen in hun zaak. Deze proceshouding komt voort uit het beginsel van partijautonomie, waarbij de partijen zelf de verantwoordelijkheid dragen voor het aanleveren van de informatie die de rechter nodig heeft om een beslissing te nemen.
Juridische context waarin de term Lijdelijk gebruikt kan worden:
In burgerlijke zaken: Een rechter bij de civiele rechtbank in Nederland is over het algemeen lijdelijk. Dit betekent dat als twee partijen een geschil voorleggen aan de rechter, hij of zij zich vooral zal concentreren op wat beide partijen inbrengen en zich niet actief zal mengen. Stel dat tijdens een civiele procedure een van de partijen vergeet een cruciaal stuk bewijs in te dienen. Een lijdelijke rechter zal niet zelf om dit bewijs vragen. Het is aan de partijen om ervoor te zorgen dat al het relevante bewijs wordt gepresenteerd.
Bij bestuursrecht: Hoewel de lijdelijke rol van de rechter voornamelijk in het civiele recht aanwezig is, wordt in het bestuursrecht van de rechter een meer actieve rol verwacht. Hier kan de rechter zelf vragen stellen en aanvullend onderzoek verrichten. Echter, ook in het bestuursrecht kan de rechter in sommige situaties een meer lijdelijke houding aannemen, afhankelijk van de context van de zaak en de wettelijke kaders.
Het belang van de lijdelijke houding is dat het de verantwoordelijkheid voor het proces bij de betrokken partijen legt. Het benadrukt dat zij hun zaak naar behoren moeten voorbereiden en alle relevante informatie moeten aanleveren. Deze benadering waarborgt ook de onpartijdigheid van de rechter, doordat hij of zij geen actieve rol speelt in de bewijsvergaring.
