Omschrijving van de juridische term Discretionaire bevoegdheid:
Discretionaire bevoegdheid is een fundamenteel begrip binnen het Nederlands recht en verwijst naar de macht die overheidsinstanties en hun functionarissen hebben om beslissingen te nemen binnen de grenzen van de wet. Deze beslissingsruimte bestaat omdat niet elke situatie in detail is te voorzien bij het opstellen van wetten en regels. Daarom krijgen bepaalde ambtenaren of organen de vrijheid om naar eigen inzicht een beslissing te nemen, op basis van de specifieke omstandigheden van een geval.
Deze bevoegdheid wordt gereguleerd door beginselen van behoorlijk bestuur, zoals het zorgvuldigheidsbeginsel en het evenredigheidsbeginsel. Dit houdt in dat een beslissing weloverwogen genomen moet worden en de gevolgen niet onevenredig mogen zijn in verhouding tot de te dienen doelen. Hoewel de beslissing ruimte voor interpretatie laat, mag deze niet willekeurig zijn en moet deze altijd binnen de kaders van de wet blijven.
Een belangrijk aspect is dat de uitoefening van deze bevoegdheid controleerbaar moet zijn. De beslissing moet daarom goed gemotiveerd worden, zodat het voor de burger inzichtelijk is op grond waarvan een besluit is genomen. Dit maakt het mogelijk om een besluit aan te vechten bij de bestuursrechter.
Juridische context waarin de term Discretionaire bevoegdheid gebruikt kan worden:
Voorbeeld 1: Een gemeente heeft de bevoegdheid om een bouwvergunning te verlenen voor het bouwen van een huis. De wet stelt kaders waaraan moet worden voldaan, maar er is ook ruimte voor de gemeente om te beoordelen of het bouwplan past binnen de ‘goede ruimtelijke ordening’. Dit is een breed concept dat ruimte laat voor interpretatie en afweging van lokale belangen. Bij de uitoefening van deze bevoegdheid zal de gemeente dus rekening moeten houden met diverse aspecten, zoals het bestemmingsplan, de welstandsnota en eventuele bezwaren van omwonenden. De gemeente moet haar besluit goed motiveren, zodat duidelijk is op basis waarvan zij meent dat het bouwplan al dan niet past binnen de goede ruimtelijke ordening.
Voorbeeld 2: Een IND medewerker beoordeelt een aanvraag voor een verblijfsvergunning. De wet bevat criteria voor het toekennen van een vergunning, maar soms moet de medewerker een beoordeling maken op grond van humanitaire overwegingen, zoals in het geval van een schrijnende situatie. Hier moet de medewerker alle relevante feiten en omstandigheden afwegen en een besluit nemen. Dit vereist een individuele beoordeling waarbij de medewerker, binnen de kaders van de wet en het beleid, een eigen oordeel velt over wat in de gegeven situatie rechtvaardig en passend is. Ook hier is een zorgvuldige motivering cruciaal, zodat de aanvrager begrijpt waarom de beslissing is genomen en eventueel bezwaar kan maken tegen de beslissing.
