Omschrijving van de juridische term Bestuursrecht:
Bestuursrechtspraak is een onderdeel van het recht die zich bezighoudt met het toetsen van besluiten van bestuursorganen. Deze rechtspraak wordt uitgevoerd door specifieke gerechtelijke instanties, die in veel rechtsstelsels bestaan om te verzekeren dat overheidsinstanties hun macht niet misbruiken en dat zij handelen binnen de grenzen van de wet. In Nederland vindt bestuursrechtspraak onder andere plaats bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, maar ook bij andere gespecialiseerde bestuursrechters zoals de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het bedrijfsleven.
Kernfuncties van het bestuursrecht:
Rechtsbescherming bieden aan burgers, bedrijven en instellingen: De bestuursrechtspraak beschermt de rechten van burgers en andere entiteiten door na te gaan of bestuursorganen zich aan het recht houden bij het nemen van besluiten.
Legaliteit toetsen: De bestuursrechtspraak controleert of de besluiten van bestuursorganen legaal zijn, wat betekent dat ze zijn genomen op basis van een correcte toepassing van wet- en regelgeving.
Belangenafweging beoordelen: In veel gevallen zal de bestuursrechter ook de afweging van belangen die een bestuursorgaan heeft gemaakt, toetsen om te kijken of deze redelijk en billijk is.
Juridische context waarin het Bestuursrecht gebruikt kan worden:
Omgevingsvergunning: Een burger is het niet eens met een omgevingsvergunning die de gemeente heeft verleend aan een naburige fabriek die wil uitbreiden. De burger vreest voor overlast en milieuschade en dient een bezwaarschrift in bij de gemeente. Nadat de gemeente het bezwaar afwijst, gaat de burger in beroep bij de rechtbank, sector bestuursrecht. De bestuursrechter beoordeelt of de gemeente alle relevante belangen heeft meegenomen in haar besluitvorming en of de verleende vergunning in overeenstemming is met de geldende milieuwetgeving.
Sociale zekerheidsuitkeringen: Een mevrouw ontvangt een besluit van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) waarin staat dat haar AOW-uitkering wordt verlaagd omdat zij met iemand anders een huishouden zou delen. Ze is het hier niet mee eens en maakt bezwaar. De SVB houdt vast aan het besluit. Vervolgens gaat de mevrouw in beroep bij de Centrale Raad van Beroep, een gespecialiseerde bestuursrechter op het gebied van sociale zekerheid. Deze rechter zal toetsen of de SVB haar situatie juist heeft beoordeeld en of de wet correct is toegepast.
Belastingzaken: Een ondernemer krijgt een naheffingsaanslag van de Belastingdienst omdat deze van mening is dat hij te weinig belasting heeft afgedragen. Deze ondernemer is het hier niet mee eens en voert aan dat er een fout is gemaakt in de fiscale interpretatie. Nadat zijn bezwaar is afgewezen, stapt hij naar de belastingrechter – een type bestuursrechter gespecialiseerd in belastingzaken. De belastingrechter zal de zaak inhoudelijk toetsen en beoordelen of de Belastingdienst de belastingwetten correct heeft toegepast.
