Omschrijving van de juridische term Alternatieve sanctie:
De alternatieve sanctie is een vorm van straf die in het strafrecht wordt gebruikt als alternatief voor conventionele straffen, zoals gevangenisstraf. Het concept van alternatieve sancties is ontwikkeld als reactie op de overbevolking van gevangenissen, de hoge kosten van het gevangeniswezen, en de wens om effectievere manieren te vinden om criminaliteit aan te pakken en recidive te verminderen. Alternatieve sancties richten zich vaak op rehabilitatie en herstel, in plaats van alleen op vergelding.
Deze sancties kunnen divers van aard zijn, waaronder:
Taakstraffen: Hierbij moet de veroordeelde een bepaald aantal uren onbetaald werk verrichten ten behoeve van de gemeenschap.
Educatieve maatregelen: Bijvoorbeeld verplichte deelname aan een cursus die gericht is op het veranderen van gedrag of het vergroten van inzicht in de gevolgen van het delict.
Behandelingen: Zoals een verplichte verslavingszorg of psychologische begeleiding.
Elektronisch huisarrest: De veroordeelde mag zijn of haar straf thuis uitzitten, maar wordt elektronisch gemonitord.
Boetes of schadevergoedingen: Financiële sancties die direct aan het slachtoffer of aan de gemeenschap ten goede komen.
Voorwaardelijke straffen: Waarbij de uitvoering van de straf wordt uitgesteld zolang de veroordeelde aan bepaalde voorwaarden voldoet.
Het uitgangspunt bij alternatieve sancties is dat ze moeten passen bij het soort delict en bij de persoonlijke omstandigheden van de dader. Het doel is vaak tweeledig: enerzijds het bieden van een tweede kans voor de dader om zich te herintegreren in de samenleving en anderzijds om de samenleving te beschermen en het vertrouwen in het rechtssysteem te behouden of te herstellen.
Voorbeelden waarin de alternatieve sanctie gebruikt kan worden:
Een persoon die veroordeeld is voor rijden onder invloed, kan als alternatieve sanctie de opdracht krijgen om een cursus over alcohol en verkeersveiligheid te volgen. Daarnaast kan een taakstraf worden opgelegd waarbij de veroordeelde moet werken in een ziekenhuis om de gevolgen van rijden onder invloed te zien.
Iemand die schuldig is bevonden aan kleine diefstal, kan de opdracht krijgen om te werken in een liefdadigheidsinstelling en daarbij gesprekken te voeren met een maatschappelijk werker, als onderdeel van een breed programma gericht op gedragsverandering en bewustwording van de impact van hun daden.
Door het hanteren van alternatieve sancties streeft het rechtssysteem ernaar om een meer op maat gemaakte aanpak te hanteren, die rekening houdt met zowel de behoeften van de maatschappij als de rechten en de potentie van de individuele dader.
